Schreibvarianten: θέος, θῆος, θῖος, δεῖος, τεῖος (bzw. für die anderen Geschlechter und Kasus), vgl. auch TM Text Irregularities
göttlich, heilig; kaiserlich
Englisch divine, sacred; imperial
Französisch divin(e), saint(e); impérial(e)
Italienisch divino/a, sacro/a; imperiale
Spanisch divino/a, sacro/a; imperial
Sachgruppe
Rechtssetzung, Rechtspflege, Verwaltung,
Amtliche Anordnungen,
Steuerwesen,
Rechtsbeziehungen zwischen Privatpersonen
Frühester Beleg: SB III 6034, 9 (16.09. 72 v. Chr.; Omboi)
Spätester Beleg: SB VI 8988 (16.07. 647 n. Chr.; Apollonopolis)
Formeln θεῖα ἀντιγραφή ('kaiserliches Antwortschreiben', vgl. z. B. P.Oxy. LV 3820, 8 ; P.Ammon II 42, 25 ) θεῖα γράμματα ('kaiserlicher Erlass', vgl. z. B. O.Did. 29, 5 ; P.Lond. VI 1913, 3 ) θεῖος δηληγατίων ('kaiserliche Steuerfestsetzung', vgl. z. B. P.Cair.Masp. I 67054, 13 ; P.Petra III 20, 7 ) θεῖα διάταξις ('kaiserliche Entscheidung, kaiserlicher Erlass', vgl. z. B. PSI IV 292, 3 ; Stud.Pal. I 1, 31 ) θεῖα διατύπωσις ('kaiserliche Steuerfestsetzung' (vgl. θ. δηληγατίων), vgl. z. B. O.Mich. I 463, 2 ; P.Cair.Isid. 102, 14 ) θεῖον θέσπισμα ('kaiserlicher Befehl', vgl. z. B. SB XVIII 13865, 8-9 ; P.Michael 43, 1 ) θεῖος θησαυρός ('kaiserlicher Speicher', vgl. z. B. SB XXII 15348, 3 ; P.Lips. I 62, 14 ) θεῖα κέλευσις ('kaiserliche Anordnung', vgl. z. B. P.Diog. 18, 5 ; P.Col. VII 138, 14 ) μετὰ τὴν ὑπατίαν(*) τοῦ τῆς θείας ληξέως Ο̣ὐ̣αλεντινιανοῦ (P.Yale I 71, 1 ; vgl. weiterhin z. B. P.Oxy LXX 4796, 2-3 ) θεῖος νόμος (vgl. z. B. P.Ross.Georg. V 27, 10 ; P.Cair.Isid. 69, 22 ) μαγιστριανός τῶν θείων ὀφφικίων ('der agens in rebus der kaiserlichen officia ', vgl. z. B. CPR VI 6, 3 ; P.Rain.Cent. 108, 2-3 ) θεῖος ὅρκος ('kaiserlicher Schwur', vgl. z. B. P.Laur. III 67, 14-15 ; P.Mich. XIII 662, 67, 72 ) θεῖπον πρόσταγμα ('kaiserlicher Erlass', vgl. z. B. Chr.Wilck 228, 7 ; CPR XVII A 37, 8 ) θεῖος τῦπος ('kaiserliches Dekret', vgl. z. B. P.Monts.Roca IV 96, 3 ; P.Lond. V 1663, 4 ) θεῖος χαρακτήρ ('Kaiserbild', vgl. ἐκτὸς ἁγίων περιβόλων καὶ θείων χαρακτήρων in P.Flor. III 284, 11 und P.Oxy. XIX 2238, 16-17 ; vgl. dazu P.Oxy. LV 3791, Komm. zu Z. 3)
Erläuterungen Als Adjektiv ist das Wort vor allem in spätrömischer und byzantinischer Zeit attestiert. Wichtig für die Sprache der Verwaltung sind dabei Junkturen wie z. B. θεῖα διάταξις, θεῖα διατύπωσις, vgl. unter "Formeln".
Ort: Oxyrhynchos , Karanis , Theadelphia , Hermupolis , Aphrodito , Antinoopolis , Herakleopolis
Gau: Oxyrhynchites , Arsinoites , Hermopolites , Antaiopolites , Antinoopolites , Herakleopolites
Zeit 1. Jh. v. Chr. bis Mitte 7. Jh. n. Chr.
Verwandte Begriffe: ἀντιγραφή, ἡ*γράμμα, τό δηλαγατίων, ὁ *διατάξις, ἡ διατύπωσις, ἡ θέσπισμα, τόθησαυρός, ὁ κέλευσις, ἡ λῆξις, ἡ*νόμος, ὁ *ὅρκος, ὁ ὁφφίκιον, τό*πρόσταγμα, τό *τῦπος, ὁ χαρακτήρ, ὁ (V.)